فارسی
English
محیەدین ئیبراهیمی لەسێدارە درا
مناڵێکی کۆڵبەر بەسەختی بریندار بوو
کۆڵبەرێک بەهۆی سەختی برینەکانییەوە گیانی لەدەست دا
‌ڕاپۆرتی پێشێلكارییەكانیی مافی مرۆڤ گەیشتە پاڕلمانی كەنەدا
بریندار بوونی ٦ کۆڵبەر بەهۆی ڕووداوی هاتوچۆ لە ڕێگای جوانڕۆ - پاوە
هاونیشتمانییەک لە سنە ئێعدام کرا
چالاکێکی مەدەنی و مامۆستای زمانی کوردی خەڵکی شاری سنە دەسبەسەر کرا
دەسبەسەر کرانی هاونیشتمانییەكی خەڵکی مەریوان لەلایەن هێزە ئیتلاعاتییەکانەوە
هاونیشتمانییەکی خەڵکی پیرانشاربە دانانی بارمتە بە شێوەی کاتی لە بەندیخانەی ناوەندی نەغەدە ئازاد کرا
هاونیشتمانییەکی لاوی خەڵکی شاری ئاودانان دەسبەسەر کرا
  • دەسپێک
  • کۆڵبەر و کاسبکار
  • بەندکراوان
  • سێدارە
  • بابەتەکان
    • هەواڵ
    • بانکی زیندانیان
    • بەڵگە و دۆکیومێنت
    • چاونیوز
    • ڕاگەیەندراو
    • وتووێژ
    • وێنە
    • فیلم
    • وتار
  • لەبارەی ئێمە
  • پێوەندی
Menu
  • دەسپێک
  • کۆڵبەر و کاسبکار
  • بەندکراوان
  • سێدارە
  • بابەتەکان
    • هەواڵ
    • بانکی زیندانیان
    • بەڵگە و دۆکیومێنت
    • چاونیوز
    • ڕاگەیەندراو
    • وتووێژ
    • وێنە
    • فیلم
    • وتار
  • لەبارەی ئێمە
  • پێوەندی
محیەدین ئیبراهیمی لەسێدارە درا
مناڵێکی کۆڵبەر بەسەختی بریندار بوو
کۆڵبەرێک بەهۆی سەختی برینەکانییەوە گیانی لەدەست دا
‌ڕاپۆرتی پێشێلكارییەكانیی مافی مرۆڤ گەیشتە پاڕلمانی كەنەدا
بریندار بوونی ٦ کۆڵبەر بەهۆی ڕووداوی هاتوچۆ لە ڕێگای جوانڕۆ - پاوە
هاونیشتمانییەک لە سنە ئێعدام کرا
چالاکێکی مەدەنی و مامۆستای زمانی کوردی خەڵکی شاری سنە دەسبەسەر کرا
دەسبەسەر کرانی هاونیشتمانییەكی خەڵکی مەریوان لەلایەن هێزە ئیتلاعاتییەکانەوە
هاونیشتمانییەکی خەڵکی پیرانشاربە دانانی بارمتە بە شێوەی کاتی لە بەندیخانەی ناوەندی نەغەدە ئازاد کرا
هاونیشتمانییەکی لاوی خەڵکی شاری ئاودانان دەسبەسەر کرا
محیەدین ئیبراهیمی لەسێدارە درا
مناڵێکی کۆڵبەر بەسەختی بریندار بوو
کۆڵبەرێک بەهۆی سەختی برینەکانییەوە گیانی لەدەست دا
‌ڕاپۆرتی پێشێلكارییەكانیی مافی مرۆڤ گەیشتە پاڕلمانی كەنەدا
بریندار بوونی ٦ کۆڵبەر بەهۆی ڕووداوی هاتوچۆ لە ڕێگای جوانڕۆ - پاوە
هاونیشتمانییەک لە سنە ئێعدام کرا
چالاکێکی مەدەنی و مامۆستای زمانی کوردی خەڵکی شاری سنە دەسبەسەر کرا
دەسبەسەر کرانی هاونیشتمانییەكی خەڵکی مەریوان لەلایەن هێزە ئیتلاعاتییەکانەوە
هاونیشتمانییەکی خەڵکی پیرانشاربە دانانی بارمتە بە شێوەی کاتی لە بەندیخانەی ناوەندی نەغەدە ئازاد کرا
هاونیشتمانییەکی لاوی خەڵکی شاری ئاودانان دەسبەسەر کرا
وانەکانی مافی مرۆڤ بەشی (٣٠) شاروخ حەسەنزادە

وانەکانی مافی مرۆڤ بەشی (٣٠) شاروخ حەسەنزادە

  • نووسەر IKHRC
  • ڕێکەوت: 2021-04-05
  • کات: 13:02

درێژەی بەشی بیست و نۆ…

٤. شۆرشی مەزنی فەرانسە هەتا سەرەتای سەدەی بیستەم

یەکێک لە کاریگەرترین و زێرین ترین سەردەمەکان بۆ ڕۆنانی مافەکانی مرۆڤ، ئەو چاخەیە کە لەخۆیدا بوویەری گرنگ و پڕبایەخی وەک شۆرشەکانی فەرانسە، ئەمریکا و بەریتانیای تێدا ڕوویداوە و لەلایەکی دیکەوە، وەک بەرژەنگ و بەرایی جیلی یەکەمی مافی مرۆڤ دەژمێردرێ.

ئەم سەردەمە کە بەشێکی زۆری لە چاخی ڕەوشەنگەری دا هەڵکەوتووە، ڕووناکبیرانی سیاسی وەک “مۆنتێسکیۆ”، “بکاریا” و “ڤۆلتێر” باس و چالاکییەکانیان زۆرتر لەسەر بڵاوکردنەوەی ئازادی و بەرابەری هەڵچندرابوو. لەم سەردەمەدا هێورهێور ئازادی وەک مافی هەموو مرۆڤەکان دێتەبەرباس و مافەکانی مرۆڤ لە ئۆل و ئایینە جۆربەجۆرەکان، جیا دەکرێتەوە. لەم دەورانەدایە کە مرۆڤ لەبەر ئینسان بوونی دەبێتە خاوەن مافی خۆی و بۆ یەکەم ڕا مافی سڤیل بە شێوەیەکی تەواو دەدرێتە شارۆمەندان، سەرچڵەپۆپەی ئەم ڕووداوانەش لە ڕاگەیاندنەکانی حقوقی ئوروپا و ئەمریکا بەرچاو دەکەوێ. بێ گومان شۆرشی گەورەی فەرانسە خاڵێکی وەرچەرخان لە مێژووی مافەکانی مرۆڤ بووە کە لە ئاکام دا گەیشتە ئەو جێگایەی کە ڕاگەیاندن نامەی ناسراو لە ژێر ناوی “مافەکانی مرۆڤ و شارۆمەندانی فەرانسە”ی لێکەوتەوە. ئەم ڕاگەیاندنە بۆ یەکەم جار چەمکی مافەیلی بنیامی هێنایە ناو باسەکانی حقوقی و بۆ خەڵک ماف و بۆ حکومەتەکانیش ئەرکی دیاری کرد، ئەو کارەی کە لە ئاکامدا بووە هۆی گەشەی چۆنیەتی بیرکردنەوەی کۆمەڵانی خەڵک و گۆڕانکارییەکانی مەزن و قووڵی کۆمەڵایەتی.

ئەم ڕاگەیاندنە لە ٢٦ی ئوتی ١٧٨٩ لەلایەن پارلمانی نەتەوەیی فەرانسە پەسند کرا، بە ئاشکرا باس لەوە دەکا کە، مرۆڤەکان ئازاد لە دایک دەبن، مافی ئازادی، مافی خاوەنداریەتی، مافی بەرگری لە هەمبەر زوڵم، مافی ئازادی بەیان، ئازادی هەڵبژاردنی ئۆل، مافی چاپەمەنی و هەروەها مافی هەبوونی کەرامەتی ئینسانی-یان هەیە، ڕاگەیاندنی مافەکانی مرۆڤ و شارۆمەندانی فەرانسە لە گشتگرترین و پێشکەوتووترینی ئەو بەڵگانەن کە لەم بەستێنەدا نووسراویتەوە و کاریگەرییەکی زۆری لەسەر وڵاتان هەبووە، بەجۆرێک کە زۆرێک لە وڵاتان لە نووسینەوەی یاساکانی خۆیان کەلکیان لەو ڕاگەیاندنە وەرگرتووە. لەم سەردەمەدا و لە بەرەکەتی گەشەی بیر و شۆرشەکانی سیاسی سەدەی هەژدەهەم کە پەیامهێنەری ئازادی بەرابەری و برایەتی بوو، ڕەوتی بەنێودەوڵەتی بوونی مافەکانی مرۆڤ لە چوارچێوەی گرێبەستەکان لە سەدەی نۆزدەیەم دەستی پێکرد، یەکەم ئاکامی ئەو بزووتنەوانە، هەڵوەشاندنەوەی بەرەبەرەی کۆیلایەتی بوو. یەکەم هەوڵەکان لەم بوارەدا بە کردنەوەی کۆمیتەی هەڵوەشاندنەوەی کۆیلایەتی لە ساڵی ١٧٨٧ لە ئینگلیس دەستی پێکرد، ڕاگەیاندنی قەدەغەی بازرگانی کۆیلە لە هەموو جیهان لەلایەن بریتانیاوە لە ساڵی ١٨٠٧ و هەروەها بەڕێوەبردنی یاسای یاساغی بازرگانی کۆیلە لە سەرجەم مەملەکەتی داگیرکراو و ژێردەستەی بریتانیای مەزن لە ساڵی ١٨٨٣ لە ئاکامە ئەرێنییەکانی ئەو ڕاگەیاندنە بوو، بەدوای ئەمە بوو کە کۆنگرەی وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاش لە ١٨٦٥ بە پەسند کردنی یاسایەک کۆتایی بە کۆیلە و کۆیلەداری هێنا.

بابەتی پێوەندیدار

هاونیشتمانییەک لە سنە ئێعدام کرا

هاونیشتمانییەک لە سنە ئێعدام کرا

2023-02-28
چالاکێکی مەدەنی و مامۆستای زمانی کوردی خەڵکی شاری سنە دەسبەسەر کرا

چالاکێکی مەدەنی و مامۆستای زمانی کوردی خەڵکی شاری سنە دەسبەسەر کرا

2023-02-26
دەسبەسەر کرانی هاونیشتمانییەكی خەڵکی مەریوان لەلایەن هێزە ئیتلاعاتییەکانەوە

دەسبەسەر کرانی هاونیشتمانییەكی خەڵکی مەریوان لەلایەن هێزە ئیتلاعاتییەکانەوە

2023-02-22
هاونیشتمانییەکی خەڵکی پیرانشاربە دانانی بارمتە بە شێوەی کاتی لە بەندیخانەی ناوەندی نەغەدە ئازاد کرا

هاونیشتمانییەکی خەڵکی پیرانشاربە دانانی بارمتە بە شێوەی کاتی لە بەندیخانەی ناوەندی نەغەدە ئازاد کرا

2023-02-21
کۆڵبەر و کاسبکار

مناڵێکی کۆڵبەر بەسەختی بریندار بوو

by CHRIK
2023-03-17
کۆڵبەر و کاسبکار

کۆڵبەرێک بەهۆی سەختی برینەکانییەوە گیانی لەدەست دا

by IKHRC
2023-03-17
چاونیوز

‌ڕاپۆرتی پێشێلكارییەكانیی مافی مرۆڤ گەیشتە پاڕلمانی كەنەدا

by IKHRC
2023-02-26
  • کۆڵبەرێک بەهۆی سەختی برینەکانییەوە گیانی لەدەست دا

    کۆڵبەرێک بەهۆی سەختی برینەکانییەوە گیانی لەدەست دا

    کۆڵبەر و کاسبکار
  • ‌ڕاپۆرتی پێشێلكارییەكانیی مافی مرۆڤ گەیشتە پاڕلمانی كەنەدا

    ‌ڕاپۆرتی پێشێلكارییەكانیی مافی مرۆڤ گەیشتە پاڕلمانی كەنەدا

    چاونیوز
  • بریندار بوونی ٦ کۆڵبەر بەهۆی ڕووداوی هاتوچۆ لە ڕێگای جوانڕۆ – پاوە

    بریندار بوونی ٦ کۆڵبەر بەهۆی ڕووداوی هاتوچۆ لە ڕێگای جوانڕۆ – پاوە

    کۆڵبەر و کاسبکار
  • هاونیشتمانییەک لە سنە ئێعدام کرا

    هاونیشتمانییەک لە سنە ئێعدام کرا

    هەواڵ
  • چالاکێکی مەدەنی و مامۆستای زمانی کوردی خەڵکی شاری سنە دەسبەسەر کرا

    چالاکێکی مەدەنی و مامۆستای زمانی کوردی خەڵکی شاری سنە دەسبەسەر کرا

    هەواڵ
وانەکانی مافی مرۆڤ بەشی (٣٠) شاروخ حەسەنزادە

وانەکانی مافی مرۆڤ بەشی (٣٠) شاروخ حەسەنزادە

  • IKHRC
  • ڕێکەوت: 2021-04-05
  • 13:02

درێژەی بەشی بیست و نۆ…

٤. شۆرشی مەزنی فەرانسە هەتا سەرەتای سەدەی بیستەم

یەکێک لە کاریگەرترین و زێرین ترین سەردەمەکان بۆ ڕۆنانی مافەکانی مرۆڤ، ئەو چاخەیە کە لەخۆیدا بوویەری گرنگ و پڕبایەخی وەک شۆرشەکانی فەرانسە، ئەمریکا و بەریتانیای تێدا ڕوویداوە و لەلایەکی دیکەوە، وەک بەرژەنگ و بەرایی جیلی یەکەمی مافی مرۆڤ دەژمێردرێ.

ئەم سەردەمە کە بەشێکی زۆری لە چاخی ڕەوشەنگەری دا هەڵکەوتووە، ڕووناکبیرانی سیاسی وەک “مۆنتێسکیۆ”، “بکاریا” و “ڤۆلتێر” باس و چالاکییەکانیان زۆرتر لەسەر بڵاوکردنەوەی ئازادی و بەرابەری هەڵچندرابوو. لەم سەردەمەدا هێورهێور ئازادی وەک مافی هەموو مرۆڤەکان دێتەبەرباس و مافەکانی مرۆڤ لە ئۆل و ئایینە جۆربەجۆرەکان، جیا دەکرێتەوە. لەم دەورانەدایە کە مرۆڤ لەبەر ئینسان بوونی دەبێتە خاوەن مافی خۆی و بۆ یەکەم ڕا مافی سڤیل بە شێوەیەکی تەواو دەدرێتە شارۆمەندان، سەرچڵەپۆپەی ئەم ڕووداوانەش لە ڕاگەیاندنەکانی حقوقی ئوروپا و ئەمریکا بەرچاو دەکەوێ. بێ گومان شۆرشی گەورەی فەرانسە خاڵێکی وەرچەرخان لە مێژووی مافەکانی مرۆڤ بووە کە لە ئاکام دا گەیشتە ئەو جێگایەی کە ڕاگەیاندن نامەی ناسراو لە ژێر ناوی “مافەکانی مرۆڤ و شارۆمەندانی فەرانسە”ی لێکەوتەوە. ئەم ڕاگەیاندنە بۆ یەکەم جار چەمکی مافەیلی بنیامی هێنایە ناو باسەکانی حقوقی و بۆ خەڵک ماف و بۆ حکومەتەکانیش ئەرکی دیاری کرد، ئەو کارەی کە لە ئاکامدا بووە هۆی گەشەی چۆنیەتی بیرکردنەوەی کۆمەڵانی خەڵک و گۆڕانکارییەکانی مەزن و قووڵی کۆمەڵایەتی.

ئەم ڕاگەیاندنە لە ٢٦ی ئوتی ١٧٨٩ لەلایەن پارلمانی نەتەوەیی فەرانسە پەسند کرا، بە ئاشکرا باس لەوە دەکا کە، مرۆڤەکان ئازاد لە دایک دەبن، مافی ئازادی، مافی خاوەنداریەتی، مافی بەرگری لە هەمبەر زوڵم، مافی ئازادی بەیان، ئازادی هەڵبژاردنی ئۆل، مافی چاپەمەنی و هەروەها مافی هەبوونی کەرامەتی ئینسانی-یان هەیە، ڕاگەیاندنی مافەکانی مرۆڤ و شارۆمەندانی فەرانسە لە گشتگرترین و پێشکەوتووترینی ئەو بەڵگانەن کە لەم بەستێنەدا نووسراویتەوە و کاریگەرییەکی زۆری لەسەر وڵاتان هەبووە، بەجۆرێک کە زۆرێک لە وڵاتان لە نووسینەوەی یاساکانی خۆیان کەلکیان لەو ڕاگەیاندنە وەرگرتووە. لەم سەردەمەدا و لە بەرەکەتی گەشەی بیر و شۆرشەکانی سیاسی سەدەی هەژدەهەم کە پەیامهێنەری ئازادی بەرابەری و برایەتی بوو، ڕەوتی بەنێودەوڵەتی بوونی مافەکانی مرۆڤ لە چوارچێوەی گرێبەستەکان لە سەدەی نۆزدەیەم دەستی پێکرد، یەکەم ئاکامی ئەو بزووتنەوانە، هەڵوەشاندنەوەی بەرەبەرەی کۆیلایەتی بوو. یەکەم هەوڵەکان لەم بوارەدا بە کردنەوەی کۆمیتەی هەڵوەشاندنەوەی کۆیلایەتی لە ساڵی ١٧٨٧ لە ئینگلیس دەستی پێکرد، ڕاگەیاندنی قەدەغەی بازرگانی کۆیلە لە هەموو جیهان لەلایەن بریتانیاوە لە ساڵی ١٨٠٧ و هەروەها بەڕێوەبردنی یاسای یاساغی بازرگانی کۆیلە لە سەرجەم مەملەکەتی داگیرکراو و ژێردەستەی بریتانیای مەزن لە ساڵی ١٨٨٣ لە ئاکامە ئەرێنییەکانی ئەو ڕاگەیاندنە بوو، بەدوای ئەمە بوو کە کۆنگرەی وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاش لە ١٨٦٥ بە پەسند کردنی یاسایەک کۆتایی بە کۆیلە و کۆیلەداری هێنا.

بابەتی پێوەندیدار

هاونیشتمانییەک لە سنە ئێعدام کرا

هاونیشتمانییەک لە سنە ئێعدام کرا

2023-02-28
چالاکێکی مەدەنی و مامۆستای زمانی کوردی خەڵکی شاری سنە دەسبەسەر کرا

چالاکێکی مەدەنی و مامۆستای زمانی کوردی خەڵکی شاری سنە دەسبەسەر کرا

2023-02-26
دەسبەسەر کرانی هاونیشتمانییەكی خەڵکی مەریوان لەلایەن هێزە ئیتلاعاتییەکانەوە

دەسبەسەر کرانی هاونیشتمانییەكی خەڵکی مەریوان لەلایەن هێزە ئیتلاعاتییەکانەوە

2023-02-22
هاونیشتمانییەکی خەڵکی پیرانشاربە دانانی بارمتە بە شێوەی کاتی لە بەندیخانەی ناوەندی نەغەدە ئازاد کرا

هاونیشتمانییەکی خەڵکی پیرانشاربە دانانی بارمتە بە شێوەی کاتی لە بەندیخانەی ناوەندی نەغەدە ئازاد کرا

2023-02-21
Next Post
سەپاندنی سزای ٤ ساڵ زیندانی بە سەر بەندکراوێکی سیاسی خەڵکی ئێرانشای سەقز

سەپاندنی سزای ٤ ساڵ زیندانی بە سەر بەندکراوێکی سیاسی خەڵکی ئێرانشای سەقز

Facebook Twitter Telegram Instagram

© CHAWNEWS.COM

هەموو مافەکانی ماڵپەڕ بۆ "چاونیوز" پارێزراون.

Add New Playlist

  • About
  • Gallery
    • Gallery 01
    • Gallery 02
    • Gallery 03
  • Contacts
فارسی
English
  • دەسپێک
  • کۆڵبەر و کاسبکار
  • بەندکراوان
  • سێدارە
  • بابەتەکان
    • هەواڵ
    • بانکی زیندانیان
    • بەڵگە و دۆکیومێنت
    • چاونیوز
    • ڕاگەیەندراو
    • وتووێژ
    • وێنە
    • فیلم
    • وتار
  • لەبارەی ئێمە
  • پێوەندی
  • دەسپێک
  • کۆڵبەر و کاسبکار
  • بەندکراوان
  • سێدارە
  • بابەتەکان
    • هەواڵ
    • بانکی زیندانیان
    • بەڵگە و دۆکیومێنت
    • چاونیوز
    • ڕاگەیەندراو
    • وتووێژ
    • وێنە
    • فیلم
    • وتار
  • لەبارەی ئێمە
  • پێوەندی