چاونیوز: شن و ماسه، از پدیده های معمول در ساخت و ساز های شهری است که استحکام بنا بوسیله آن و در ترکیب با مصالح ساختمانی دیگر، سنجیده می شود. یکی از راه های تامین شن و ماسه، برداشت آن از بستر رودخانه است. طبیعی است که میل به ساخت و ساز با توجه به افزایش نفوس در هر جامعه ای، رابطه مستقیم با افزایش مصرف شن و ماسه دارد. برداشت شن و ماسه از رودخانه ها، اگرچه منـافع بيشـماري را براي عده اي محدود فراهم مـي آورد و پـروژه هـاي عمرانـي نيـز از آن بهره مند مي گردند، ولي اگر در قالـب ضـوابط فنـي و طبـق دستورالعمل هاي كنترل كننده انجام نگيرد، قطعاً موجـب آثـار منفـي زیست محیطی خواهد شد. با توجه به اینکه، متاسفانه در شهرستان بوکان، در مسیر سیمینه رود، برداشت های بی رویه و غیر قانونی به عمل آمده است و برای رفع نگرانی فعالان محیط زیست، پاسخ مناسبی از سوی مقامات مسئول شنیده نشده است، در این یادداشت به برخی از آثار سوء برداشت بی رویه از بستر سیمینه رود اشاره می شود:
آثار زیست محیطی منفی:
کارشناسان امر معتقدند که برداشت مصالح از رودخانه ها مستقيماً هندسـه آبـراه و تـراز كـف را تغيير مي دهد، كه عواملي ماننـد انحـراف جريـان، انباشـت رسـوبات و حفاري گودالهاي عميق ميتواند در اين خصوص مؤثر باشد. برداشت مصالح از رودخانه ها بـه ايجـاد حفـره در كـف رودخانه می انجامد. در این شرایط، ريخت شناسي قبلي آبراه دگرگون شده و باعث شستگي بالا دست نيز مي گردد. برداشت مصالح رودخانه اي علاوه بر تغييرات مستقيم بر محيط اطـراف در رودخانه، ميتواند باعث ايجاد فروافتادگي آبراه، درشت دانـه كـردن كـف و ناپايـداري جـانبي رودخانـه نيـز گـردد. حفاريهاي عميق و غيراصـولي در بستر رودخانه ها، نـه تنهـا باعـث تخريب مورفولوژي محيط می گردد بلكـه در برخـي مـوارد كـف منطقه برداشت، به سفره آب زيرزميني رسـيده و باعـث آلـودگي آب و همچنين تبخير و از بين رفتن آب می شود. کارشناسان امر تاکید می کنند که اثـرات منفي برداشت بی رویه مصالح از رودخانه ها، بسيار زياد و جبران ناپذير هستند.
آثار مخرب فرهنگی:
علاوه بر آثار مخرب زیست محیطی برداشت بی رویه بستر رودخانه ها، توجه به اثار منفی فرهنگی آن هم مهم است. همانگونه كه گفته شـد، بسـته بـه شـدت، حجـم و عمـق برداشـت مصالح، احتمال تبديل شدن گودالهاي ایجاد شده به گنـدابهـاي آب و پرشدن آن ها از جلبكها و دیگر رسوبات انسانی مانند آشغال هایی که در بستر رودخانه رها می شوند و … وجود دارد، كه در اين صورت، نهايتاً كيفيـت زيبايي شناسي چشم اندازهاي رودخانه كم شده و بوی تعفن نیز می گیرند. وجود چنین فضایی، از یک سو تهدید بهداشتی برای محیط زندگی محسوب می شود و نیز میزان ورود توریست ها به چنین مکان هایی را به شدت كاهش مي دهـد. علاوه بر آن، به از بـين رفـتن زيستگاه های کوچک پرندگان آبي می انجامد که معمولا یکی از جاذبه های طبیعی مورد نظر توریست ها و مردم محلی در هر منطقه ای است.
شهرستان بوکان به عنوان شهری که دارای جاذبه های مختلف تاریخی، فرهنگی و طبیعی است، اکنون با پدیده برداشت غیرقانونی، بی رویه و سودجویانه شن و ماسه بستر سیمینه رود در جای جای آن حتی در محیط داخل شهر روبرو است. مشاهده خبرها، عکس ها و فیلم هایی که از سوی خبرگزاری های محلی منتشر شده است، نشان از گودبرداریهای بسیار بیشتر از حد مجاز دارد که تهدیدی برای حیات انسانی، فرهنگی و جانوری و در مجموع زیست محیطی رودخانه و شهرستان بوکان محسوب می شود. وجود گودال های عمیق در مسیر رود بسیار زننده است و چنانکه گفته شد در بردارنده خطرات بسیاری است. بنابراین، برداشت های بی رویه جهت تأمین نیاز بشر، لزوم حفظ بستر و حریم رودخانه ها و نیز حفظ هویت آن و اجتناب از بهم خوردن تعادل موجود در محیط زیست رودخانه، توجه به جلوگیری از برداشت بی رویه مصالح رودخانه ها را بیش از پیش مطرح می سازد. امری که در مورد سیمینه رود بوکان اجتناب ناپذیر است و نیازمند دخالت مسئولان امر در رده های مختلف سازمانی مخصوصا فرمانداری به عنوان نماینده دولت همراه با ادارات مربوطه و شورای شهر به عنوان بخش غیردولتی و نماینده افکار عمومی شهرستان است. به نظر می رسد که تعیین اینکه به لحاظ کارشناسی آیا تخلفی در میزان و سطح برداشت صورت گرفته است؟ مشخص نمودن کسانی که مجوز برداشت به آنها داده شده است و اینکه آیا افراد مجوزدار در حد مجوزهای صادره برداشت نموده اند؟ و در نهایت برخورد قانونی با متخلفین، اولین و مهمترین خواسته های فعالین محیط زیستی و عموم مردم شهر می تواند باشد.(عبدالعزیز مولودی)