طبق دادە و اطلاعات آماری “مرکز حقوق بشر کوردستان ایران”(چاونیوز)، طی سە ماهە دوم سال جاری دستکم ٤٠٠ مورد نقض فاحش حقوق بشری در کوردستان ایران بە وقوع پیوستە است.
طی این سە ماه، ٨١ کولبر و کاسبکار کورد در جادەها و مناطق مرزی کوردستان کشتە و یا زخمی شدەاند. از این تعداد ٢٢ تن جان باختە و ٥٩ نفر نیز زخمی شدەاند.
کشتە و زخمی شدن ٨١ کولبر و کاسبکار طی مدت سەماهە فصل تابستان درحالی است کە، طی سە ماهە فصل بهار نیز ٥٣ کولبر و کاسبکار کشتە و زخمی شدە بودند کە از این تعداد ١٥ تن کشتە و ٣٨ نفر نیز زخمی شدە بودند. با این احتساب از اول سال تا پایان شهریورماه ١٤٣ تن از کولبران و کاسبکاران کشتە و زخمی شدەاند(٣٧ کشتە، ٩٧ زخمی). همچنین نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران طی نیمە سال دستکم سە شهروند را در شهرهای ماکو، سنندج و کرمانشاه با شلیک مستقیم بدون هیچ دلیلی مورد هدف قرار دارە و یک دختر ٤ سالە نیز بانام “هایا” فرزند “پژمان” با شلیک نیروهای نظامی بە قتل رسیدە است.
در سال گذشتە نیز (١٣٩٩) ٢٢٨ کولبر و کاسبکار با تیراندازی مستقیم نیروهای نظامی ایران، انفجار مین، سرمازدگی، سقوط از ارتفاع بەدلیل تعقیب و گریز کشتە و یا زخمی شدە بودند.(٨ کشتە و ١٤٦ زخمی).
لازم بە ذکر است کە، در ادامە نقض آشکار حقوق بشر، ترور و ترعیب مخالفان نظام جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور، روز چهارشنبە ٢٢ تیرماه یک فعال سیاسی اهل سنندج بانام “بهروز(ریبین)رحیمی” در اطراف سلیمانیە اقلیم کوردستان عراق از سوی افراد ناشناسی مورد سوءقصد قرار گرفتە و جان باخت. همچنین روز پنج شنبە مورخ ١٤ مردادماه ١٤٠٠، “موسی باباخانی” عضو رهبری حزب دمکرات کوردستان(حدک) در یکی از هتلهای شهر اربیل پایتخت اقلیم کوردستان ترور شد. از طرف دیگر روز شنبە ١٦ مردادماه بە دلیل دعوای لفظی بین دو نفر کورد و ترک در شهرستان نقدە، دو نفر کورد بە نامهای فردین ابراهیمی و محمد علیزادە با سلاح سرد(چاقو و قمە)ترکها بە قتل رسیدند.
طی سەماهە تابستان سال جاری، دستکم ١٦٧ تن از مردم عادی، فعال سیاسی، مدنی و فرهنگی توسط نیروهای اطلاعاتی بازداشت شدەاند. برخی از این بازداشت شدگان بعد از بازجویی تا زمان برگزاری دادگاه با قرار وثیقە موقتا آزاد شدەاند، همچنین برای ٢٩ تن از بازداشت شدگان از ٤ ماه تا ١٠ سال حکم حبس صادر شدە است(در مجموع ٧٩٤ ماه- ٦٦ سال و ٢ ماه زندان). در این میان حداقل چهار تن از دستگیر شدگان با نامهای “شورش خضرزادە بوکان، یاسر منگوری پیرانشهر، اسعد رامین و داود رامین از نقدە” در بازداشتگاههای اطلاعات زیر شکنجە جان باختەاند.
مراکز اطلاعاتی امنیتی جمهوری اسلامی ایران در سە ماهە اول سال نیز، دستکم ١٢٦ شهروند را بازداشت کردە بودند کە از این تعداد ٢٨ تن دادگاهی شدە و حکم ٢٤٦ سال و ٨ ماه حبس صادر شدە است. با این حساب از اول سال تا پایان شهریورماه ٢٩٣ شهروند از طرف نیروهای اطلاعات سپاه و اطلاعات سیاسی بازداشت شدە کە ٥٧ تن از آنها دادگاهی و برایشان حکم صادر شدە است. همچنین طی فصل بهار نیز ٤ تن از زندانیان و بازداشت شدگان زیر شکنجە و یا بەدلیل عدم رسیدگی پزشکی در زندان جان خود را از دست دادەاند.
لازم بە یادآوری است کە، طی سال گذشتە نیز(١٣٩٩) دستکم ٦٤٠ شهروند توسط نیروهای اطلاعاتی بازداشت شدە بودند کە از این تعداد ١٨٩ نفر دادگاهی و از ٣ ماه تا ٢٥ سال حبس برای آنها صادر شدە است.(مجموعا ٨٨٢٥ ماه زندان)
طی مدت سەماهە دوم سال جاری، دستکم ١٧ زندانی در زندانهای ایران و یا کوردستان کە بە دلایل ارتباط با مواد مخدر و یا قتل عمد بە اعدام محکوم شدە بودند، اعدام شدند. در سە ماهە اول سال نیز دستکم ١١ زندانی بەدار آویختە شدە بودند کە در مجموع از اول سال تا پایان فصل تابستان این آمار بە ٢٨ زندانی رسیدە است.
در سال ١٣٩٩ نیز دستکم ٤٩ زندانی اعدام شدە بودند کە بە نسبت جمعیتی، بیشترین آمار اعدام شدگان در ایران بە کوردستان اختصاص یافتە است. از این تعداد ٤ زندانی بە اتهام سیاسی اعدام شدەاند.
در طی فصل تابستان امسال بەدلیل انفجار مینهای بەجای ماندە از دوران جنگ، دستکم ١٢ شهروند جان خود را از دست دادە و یا زخمی شدەاند کە “چاونیوز” توانستە مشخصات ٤ تن از این شهروندان کە جان خود را از دست دادەاند ثبت کند. در سەماهە اول نیز مشخصات حداقل ٧ تن برای چاونیوز احراز شدە بود کە جان خود را از دست دادە بودند. با این حساب طی شش ماهە سال ١٤٠٠، دستکم ١١ شهروند قربانی انفجار مین شدەاند کە از این تعداد ٨ تن کشتە و ٣ نفر نیز بە شدت زخمی شدەاند. در سال گذشتە نیز دستکم ٥٠ شهروند کە اسامی ٣١ نفر برای چاونیوز احراز شدە بود قربانی انفجار مین شدە بودند کە از این تعداد ٢١ تن زخمی و ١٠ تن دیگر جان خود را از دست دادەاند.
در سەماهە دوم سال جاری، دەهها کارگر در کوردستان و مناطق دیگر بر اثر حوادث کاری جان خود را از دست دادە و یا مصدوم شدەاند. مرکز حقوق بشر کوردستان ایران(چاونیوز) طی این مدت توانستە است کە مشخصات ١٦ تن از کارگرانی کە بە دلایل گوناگون سوانح کاری جان خود را از دست دادەاند ثبت کند. در سەماهە اول نیز مشخصات دستکم ١٥ کارگر کە جان باختە بودند از طرف چانیوز اطلاع رسانی شدە بود. با این احتساب طی نیمە اول سال ١٤٠٠ حداقل ٣١ کارگر بە دلایل نبود استانداردهای کار، سقوط از ساختمان، برق گرفتگی، سوختگی و… جان خود را از دست دادەاند.
این در حالی است کە، مدیرکل پزشک قانونی استان سنندج اعلام کردە است: طی چهار ماه اول سال جاری در این استان ١٥٩ کارگر دچار حادثە کاری شدەاند کە از این تعداد ١٥٦ تن مرد و ٣ تن نیز زن بودەاند. همچنین در این استان طی مدت اشارە شدە، ٧ نفر بەدلیل غرق شدن در آب جان خود را ازدست دادەاند کە از این مورد دستکم یک مورد زن بودە است.
شمار قربانیان سوانح کاری در سال ١٣٩٩ نیز ١٥٠ نفر بودە کە مرکز حقوق بشر کوردستان ایران ٧٦ تن را احراز هویت کردە است.
همچنین طی سەماهە دوم سال، دستکم ٦٠ تن در شهرهای مختلف کوردستان خودکشی کردەاند کە مشخصات ٢٧ تن از آنها برای چاونیوز احراز شدە است. از میان شهروندانی کە خودکشی کردەاند خردسال ترین آنها یک پسر ١٤ سالە و مسن ترین نیز یک مرد ٦٥ سالە بودە است. چاونیوز در گزارش سەماهە اول سال نیز حداقل اسامی ٤٤ تن را ثبت کردە بود کە بە دلایلی همچون بیکاری، فقر، ناامیدی، مشکلات خانوادگی و اجتماعی بە زندگی خود پایان دادەاند. کە در مجموع طی شش ماهە سال ٧١ شهروند بە زندگی خود پایان دادەاند. همچنین طی سال ١٣٩٩ نیز دستکم ١٥٣ تن بە زندگی خود پایان دادە بودند.
این آمار و اطلاعات مرکز حقوق بشر کوردستان ایران درخصوص نقض حقوق بشر کە در این بخش از ایران منتشر کردە تنها این مواردی را در بر می‌گیرد کە اخبار و اطلاعات آن اعلام و رسانەای شدەاند و از سوی منابع موثق بدان اشارە شدە است، در غیر این صورت این مرکز بر این باور است آمار دقیق و درست نقض حقوق بشر در کوردستان از سوی جمهوری اسلامی ایران بیشتر از آماری می‌باشد کە اعلام می‌کند.
