چاونیوز: ڕاپۆرتی بەشێک لە پێشێل‌کاریی مافی مرۆڤ لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بەهۆی دەزگای قەزایی، هێزە چەکدارەکان و ناوەندە ئەمنیەتییەکانی کۆماری ئیسلامیی ئێرانەوە.

کوردستانی ئێران لە سێ مانگەی زستانی ١٣٩٩ و لە وەرزی چوارەمی ئەمساڵیش‌دا سەرکوت‌کاریی کۆماری ئیسلامی و پێشێل‌کردنی مافی مرۆڤ لە هەموو بەستێنە سیاسی، مەدەنی، کۆمەڵایەتی و ئابوورییەکانی ئەزموون کردەوە.

بەپێی ئەو داتا و زانیار‌ییانەی “ناوەندی مافی مرۆڤ بۆ ڕۆژهەڵاتی کوردستان” لای خۆی تۆماری کردوون، لە ماوەی سێ مانگی زستان‌دا زیاتر لە هەزار حاڵەتی پێشێل‌کردنی زبری مافی مرۆڤ لە کوردستان ڕووی داوە کە ئەم ناوەندە زیاتر لە ٣٥٠ حاڵەت لەوانی تۆمار کردووە.

لە ماوەی ئەم سێ مانگەدا لانی کەم ٥٢ کۆڵبەر و کاسبکاری ناوچە سنوورییەکانی کوردستان بوونەتە قوربانیی سیاسەتی پەرەنەسەندنی کوردستان لە ڕووی ئابووری‌ و کۆمەڵایەتی. لەو ٥٢ کاسبکارە ١٨ کەسیان کوژراون و ٣٤ کەسیش بریندار بوونە.

کوژران و بریندار بوونی ٥٢ کۆڵبەر و کاسبکاری کورد لە وەرزی زستانی ١٣٩٩ لە حاڵێک‌دایە کە لە وەرزی پاییزیش‌دا ٤٨ کۆڵبەر، لە وەرزی هاوین‌دا ٦٨ کۆڵبەر و لە سێ مانگەی بەهاریش‌دا ٥٨ کۆڵبەر و کاسبکاری کورد بە تەقەی ڕاستەوخۆی هێزە چەکدارەکانی کۆماری ئیسلامی یان؛ هەڵدێران و کەوتنە ژێر ڕنوو کوژراو و بریندار ببوون. بەو پێیە ژمارەی ئەو کۆڵبەر و کاسبکارانەی لە ساڵی ١٣٩٩ی هەتاویدا کوژراون و بریندار بوون، لانیکەم ٢٢٦ کەس بووە.

هێزە چەکدارەکانی کۆماری ئیسلامی لە تاران ڕۆژی دووشەممە ١٣ی رێبەندان لە مێترۆی ئەو شارە لاوێکی تەمەن ٢١ ساڵی کوردی خەڵکی دیواندەرەیان بە ناوی “مێهرداد تاڵشی” دەستبەسەر کرد و هەمان شەو لەژێر ئەشکەنجەدا کوشتیان. هەروەها ڕۆژی چوارشەممە ٢٧ی ڕەشەممەش لە گەڕەکی دەرەدرێژی(شهرک مهدی)کرماشان تەقەیان لە پۆلێک خەڵکی ئەو گەڕەکە کرد کە لە ئاکام‌دا “سیروان محەمەدی”،  تەمەن ٢٥ ساڵ کوژرا و “عەلی ئەحمەدی” تەمەن ٧٠ ساڵ بریندار بوو.

دەزگای قەزایی کۆماری ئیسلامی هەر لە ماوەی سێ مانگی زستانی ئەمساڵدا سزای ئێعدامی لەسەر ٩ بەندکراوی کورد جێبەجێ کردوە کە بەشی هەرە زۆریان بە تۆمەتی پێوەندیدار بە ماددەی هۆشبەر و کوشتنی بەئانقەست ئێعدام کراون. دەزگای قەزایی کۆماری ئیسلامی هەروەها لە ٩ مانگی سەرەتای ساڵیش‌دا ٤١ بەندکراوی کوردی لە دار دابوو،  بەو پێیە ئاماری ئیعدامەکان لە کوردستان لەمساڵدا لانیکەم ٥٠ کەس بووە کە چوار کەس لەوان زیندانیی سیاسی بوون.

لە ماوەی سێ مانگی زستانی ئەمساڵ‌دا ئەوەندەی سەرچاوەکانی هەواڵ پشتڕاستیان کردووتەوە و دەستیان بە زانیارییەکان ڕاگەیشتووە، ١٩٩ چالاک و هەڵسووری سیاسی و مەدەنی لە کوردستان بە تۆمەتی چالاکیی سیاسی و لایەنگری لە حیزبە سیاسییەکانی ڕۆژهەڵات دەسبەسەر و زیندانی کراون. لەو ١٩٩ کەسە بەشێکیان دوای لێکۆڵینەوە سەرەتاییەکان تا دادگایی‌کرانیان بە دانانی بارمتە بە شێوەی کاتی ئازاد کراون و ٥٥ کەسیان دوای دادگایی کردن سزای لە ٦ مانگ زیندان تا ١٢ ساڵ بەندکرانیاندا بەسەردا سەپاوە و دوو بەندکراوی کوردیش بە تۆمەتی چالاکی ئەمنیەتی دژی کۆماری ئیسلامیی ئێران حوکمی ئێعدامیان دراوەتێ. ئەو ٥٥ بەندکراوەی کە لە دادگاییکردنێکی ناعادڵانەدا سزای زیندانیان بەسەردا سەپاوە، ١٦٨ ساڵ و ١٠ مانگ (سەرجەم ٢٠٢٦ مانگ) بەندکرانیان بۆ بڕاوەتەوە.

گرتن و حوکمدرانی ١٩٩ چالاک و هەڵسووری کورد لە وەرزی زستان لە حاڵێکدایە کە لە ٩ مانگی بەهار و هاوین و پاییزیشدا ٤٤١ کەس لە خەڵکی ئاسایی و چالاکانی مەدەنی و سیاسی لەلایەن دەزگا ئەمنیەتییەکانەوە بە تۆمەتی چالاکیی ئەمنیەتی و سیاسی لە دژی کۆماری ئیسلامی و بەرژەوەندییەکانی ئەو ڕێژیمە گیرابوون و بەو پێیە ناوەندە ئەمنیەتییەکان لە ماوەی ئەمساڵدا لانیکەم ٦٤٠ کەسیان دەسبەسەر و زیندانی کردوە.

هەروەها ڕۆژی یەکشەممە 7ی بەفرانبار زیندانییەک بە ناوی‌ “ئەکبەر مستەفا” لە زیندانی ناوەندیی ورمێ بە هۆی تووشبوون بە ڤایرۆسی کرۆنا گیانی لە دەست دا. ڕۆژی هەینی ٢٦ی بەفرانباریش “بەهمەن عوقابی” تەمەن ٣٥ ساڵ، خەڵکی گوندی “چەقاجەنگا”ی سەر بە شاری شابادی پارێزگای کرماشان کە ماوەیەک لەمەوبەر بە هۆی لێدان و ئەشكەنجەی هێزەکانی ئاگاهیی کرماشانەوە چووبووە حاڵەتی کۆما، لە نەخۆشخانەی خومەینیی ئەو شارە گیانی سپارد.

هەر لە ماوەی سێ مانگی زستانی لانیکەم ١٥ کەس بەهۆی تەقینەوەی مین کوژراون و بریندار بوون کە ناوەندی مافی مرۆڤ بۆ ڕۆژهەڵاتی کوردستان شوناسی ٥ لەوانی ئاشکرا کردووە. لەو ٥ کەسە سێ کەسیان کوژراون و ٢ کەسیان بریندار بوون. بەلەبەرچاوگرتنی ئەوەش کە لە سێ وەرزی بەهار، هاوین و پاییزیشدا ٢٦ که‌سی دیکە له‌ کوردستان به‌هۆی ته‌قینه‌وه‌ی مین کوژراون و بریندار بوون، ژمارەی قوربانیانی مین لەمساڵدا ئەوەندەی ناو و شوناسیان ئاشکرا کراوە ٣١ کەس بووە کە ١٠ کەسیان گیانیان لەدەست داوە و ٢١ کەسیش بریندار بوون؛ به‌ڵام بە دڵنیاییەوە ئاماری ورد و ده‌قیقی قوربانیانی ته‌قینه‌وه‌ی مین _ بەهۆی ئەوەی‌ هه‌واڵده‌رییه‌ ڕه‌سمییه‌کان خۆ له‌ بڵاوکردنه‌وه‌یان ده‌بوێرن یان ناوی قوربانیان ئاشکرا ناکه‌ن_ له‌وه‌نده‌ زیاتره‌ که‌ ناوه‌ندی مافی مرۆڤ بۆ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان تۆماری کردوه‌.

خۆکوژی لە کوردستان دیاردەیەکی کۆمەڵایەتیی زیانباری دیکەیە کە بەهۆی بێمافی و هەروەها پەراوێزخرانی کوردستان لەلایەن حکومەتەوە خەسارەکانی لەچاو ناوچەکانی دیکەی ئێران گەلێ زیاترە. ئامارەکانی ناوەندی مافی مرۆڤ بۆ ڕۆژهەڵاتی کوردستان ئاماژە بەوە دەکەن کە لە سێ مانگی زستانی ئەمساڵدا ئەوەندەی زاندراوە و بە میدیایی کراوە زیاتر لە ٥٠ کەس لە کوردستان هەوڵی خۆکوژییان داوە کە بەداخەوە هەوڵی ٣٥ کەس لەوان سەرکەوتوو بووە کە ١٦ کەسیان پیاو و ١٩ کەسیان ژن بوون؛ کە که‌م ته‌مه‌نترینیان کوڕێکی ١٣ ساڵ و به‌ته‌مه‌نترینیان ژنێکی ته‌مه‌ن ٤٢ ساڵ بووه‌. داتاکانی ناوەندی مافی مرۆڤ پیشان دەدەن کە له‌ ٩ مانگی پاییز، زستان و بەهاریشدا ١١٨ که‌س له‌ کوردستان خۆیان کوشتووە و بەو پێیە ١٥٣ کەس له‌و سه‌دان که‌سه‌ی لەمساڵدا به‌هۆی جۆراوجۆی وه‌ک هه‌ژاری و کێشه‌ی خێزانی هه‌وڵی خۆکوژییان داوه‌، هەولەکانیان بەداخەوە سەرکەوتوو بووە و کۆتاییان به‌ ژیانیان هێناوه.

لە ماوەی سێ مانگی زستانی ئەمساڵدا هەر نەبێ ٩ کرێکاری کورد بوونەتە قوربانیی ڕووداوی کار کە ٨ کەس لەوان گیانیان لەدەست داوە. بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی لە سێ وەرزی پێشوویتری ساڵیشدا ٥٨ کرێکار ببوونە قوربانیی ڕووداوی کار؛ بەو پێیە ژمارەی ئەو کەسانەی لەمساڵدا بەهۆی ڕووداوی کار لە کوردستان گیانیان لە دەست داوە یان بریندار وبوون، ٧٦ کەس بووە. ئەوە جیا لەوەی سەدان کەسیش بە شێوەی جۆراوجۆر لە کاتی کاردا گیانیان لەدەست داوە، بریندار یان نقوستان بوون و ناوەکانیان ئاشکرا نەکراوە بەردەوامیی گیانلەدەستدان و نقوستانبوونی کرێکاران لە کوردستان بەهۆی ڕووداوی لە حاڵێک دایە کە تەنیا سەدی ١٠ی ئەم كرێكارانەی لە کاتی كاركرندا تووشی رووداوی کار ده‌بن بیمەن ‌و، سەدی ٩٠ی کرێکاران، به‌ تایبه‌ت کرێکارانی که‌رتی بیناسازی لە ژێر چاودێریی هیچ بیمەیه‌ک دانین.

ئەو ئامار و زانیارییانەی ناوەندی مافی مرۆڤ بۆ ڕۆژهەڵاتی کوردستان لەسەر پێشێلکردنی مافی مرۆڤ لەو بەشەی ئێران بڵاوی کردۆتەوە تەنیا ئەو بەشە لەو حاڵەتانە دەگرێتەوە کە هەواڵ و زانیارییەکان بە ئاشکرا بە میدیایی کراون و لە لایەن سەرچاوە باوەڕپێکراوەکانەوە ئاماژەیان دراوەتێ، ئەگینا ئەو ناوەندە پێی وایە کە ئاماری ورد و دروستی پێشێلکاریی مافی مرۆڤ لە کوردستان بەهۆی کۆماری ئیسلامیی ئێران زۆر زیاتر لەو ئامارەیە کە ڕاگەیەندراوە.

ئەو کۆڵبەر و کاسبکارانەی لە سێ مانگی زستانی 1399دا کوژراون و بریندار بوون

ناونیشانی ئەو کەسانەی لە سێ مانگی زستانی 1399ی هەتاوی‌دا لەدار دراون

زانیاری لەسەر ئەو کەسانەی لە سێ مانگی زستانی ١٣٩٩دا لە کوردستان بەهۆی چالاکیی سیاسی دژ بە ڕێژیم گیراون

زانیاری لەسەر ئەو کەسانەی لە سێ مانگی زستانی ١٣٩٩دا لە کوردستان بوونەتە قوربانیی تەقینەوەی مین

زانیاری لەسەر ئەو کەسانەی لە سێ مانگی زستانی ١٣٩٩دا لە کوردستان بوونەتە قوربانیی ڕووداوی کار

لەزانیاری لەسەر ئەو کەسانەی لە سێ مانگی زستانی ١٣٩٩دا لە کوردستان خۆیان کوشتوە